Tên Việt Nam: Lồ ô vàng

Tên khoa hoc: Bambusa gurgandii

Chi: Tre (Bambusa)

Bambusa gurgandii là một loại tre sống lâu năm, mọc thành cụm với lá dài, hẹp và hoa nhỏ màu vàng. Đây là một loài tre mới trong tiếng Việt được gọi là "lồ ô vàng" và có nguồn gốc từ tỉnh Thừa Thiên Huế, huyện Nam Đông, tại Khe Tre.

Bambusa gurgandii giống với B. polymorpha Munro ở chỗ có bẹ lá có tai có lông cứng rõ ràng với các phiến lá dựng đứng, các bẹ lá có lông dài và kéo dài về phía bên. Nó khác với B. polymorpha ở các bẹ có lông thưa thớt từ màu nâu nhạt đến nâu vừa hoặc đen, các đốt giữa thân cây sáng bóng và hơi trắng như sáp, phiến lá nhẵn và đỉnh bao phấn. Ngược lại, B. polymorpha có bẹ thân có lông trắng dày đặc, các đốt giữa thân có nhiều lông nhạt màu và có nhiều sáp màu trắng, mặt dưới lá có nhiều lông và đỉnh bao phấn có hình chóp. Thân cây màu xanh lục nhạt, đường kính 10 cm, khá cứng và đỉnh chỉ hơi cong, các thân cây cách đều nhau khoảng 10-30 cm. Các lóng thân có một lớp phủ dễ thấy là các sợi lông màu nhạt được ép chặt trên khắp một số đốt cơ bản, điều này trở nên ít hơn và bị hạn chế hơn ở phần gốc lóng về phía giữa thân, với một vòng hẹp nhất quán gồm các sợi lông nhạt dày đặc được ép chặt ngay phía trên mỗi đốt; và có một chút hoa màu trắng như sáp khắp nơi. Bẹ thân trên thân trưởng thành dài 22-32 cm, chủ yếu có màu xanh nhạt, có màu xanh vàng ở phần trên cùng của bẹ; có lông rải rác màu nâu nhạt đến nâu vừa hoặc đen và có một chút hoa màu trắng như sáp khắp lưng; phần gốc ở phần bám vào vỏ có một dải hẹp hình vòng 2-3 mm gồm các sợi lông dày vừa xòe rộng đến màu nâu sẫm dài 2-3 mm; phiến dài 5,5-24 cm, rộng đến hình tam giác hẹp, dựng đứng nhưng giữ lỏng lẻo (không bị ép chặt) vào vỏ hoặc đốt tiếp theo, màu xanh lá cây vừa phải, có một chút hoa màu trắng như sáp ở mặt ngoài (ở trục), có 2- mịn các sợi lông hình sin màu nâu nhạt dài 4 mm ở gốc rìa, gốc phiến có một vài nếp gấp khi nó tiếp tục chỉ co nhẹ thành các cực tai dài ra, xòe ra theo chiều ngang giống như thùy; auricle cao 5-10 mm, nhô ra ngoài 1-1,5 cm so với mép bẹ và hơi cong xuống ở phần cuối, màu nâu tím, có lông cứng ở mép dài 5-7 mm; lưỡi, toàn bộ vành dưới bằng da, cao 1-2,5 mm với các răng hình tam giác hẹp dài 2-5 mm ở rìa.

Các chồi nhánh đơn độc ở mỗi nút phân nhánh, lá mầm có hình vòm rộng với các mép hợp nhất và giống như một chiếc mũ trùm rộng xung quanh chồi. Cụm hoa lặp đi lặp lại, với đơn vị mang hoa cơ bản bao gồm các giả hoa hình elip mang các nụ dự phòng ở gốc và các bông hoa ở xa các hoa này, các nụ dự phòng tự phát triển thành các giả hoa mới. Giả gai hơi dẹt, khi trưởng thành dài 2-3,8 cm, rộng 7-9 mm; mỗi lá có 1-3 lá bắc bao bọc các nụ dự phòng, 1 chùm hoa trống, 5-9 hoa hoàn hảo và 1-2 hoa tàn tích ở đầu ngọn chỉ bao gồm một bổ đề trống hoặc một bổ đề và nhạt; các lóng rachilla dài 1-1,5 mm, nhẵn và rời rạc giữa các hoa. Hoa dài 12-16 mm, có 18-21 gân, mặt sau nhẵn và màu xanh nhạt, mép nhẵn, đỉnh có chỏm ngắn dài 1mm; nhạt dài 12-15 mm, 2 ke, lưng có rãnh chắc, có 7 gân, nhẵn, đỉnh nhọn đến hơi nứt, lườn dày, nhẵn, cánh có 4 gân, nhẵn ngoại trừ phần đỉnh có lông mao nhỏ. Quả hình trứng, hình trứng, dài 8-12 mm, ngang 4-4,5 mm, hơi có 3 góc với phần lưng có rãnh và nhẵn, đỉnh dày và có lông rõ rệt, mặt bụng nhẵn đến có nốt sần nhỏ.

Bambusa gurgandii chỉ được biết đến từ thực vật trồng trọt, mức độ lan rộng của nó chưa được xác định rõ ràng tại địa phương điển hình ở tỉnh Huế nơi nó du nhập. Sự hiện diện của nó ở các vùng khác của Việt Nam cũng chưa được xác định chắc chắn. Cho đến nay, loài này vẫn chưa được ghi nhận trong các quần thể tre nổi tiếng ở Nam Trung Quốc và Ấn Độ, vì vậy ngay cả khi nó là loài bản địa ở Việt Nam, loài mới do đó vẫn được xếp vào trạng thái sơ bộ là “Thiếu dữ liệu” theo Danh sách đỏ của IUCN. Hạng mục và Tiêu chí (IUCN, 2012).

Bambusa gurgandii được tìm thấy trong các khu rừng nhiệt đới ở Đông Nam Á, có nguồn gốc từ Úc, New Zealand. Loài này thường được tìm thấy ở vùng rừng thưa và đồng cỏ.

Bambusa gurgandii được sử dụng làm cây cảnh trong vườn và cây trồng trong nhà. Nó cũng được sử dụng để điều trị các bệnh về da và chống viêm.

Được tìm thấy ở Làng Tre Phú An

Hình 1 - Lồ Ô - Bụi toàn thân

Hình 2 - Lồ Ô (Phú An) - Lá

Hình 3 - Lồ Ô (Phú An) - Mo